Ülkemizde 2017 yılından itibaren zorunlu olarak uygulamaya giren ve kısa adı BES (Bireysel Emeklilik Sistemi) devletin desteklemesi ile kişilerin yaşlılık dönemlerinde hak ettikleri emekli maaş düzeyine ek olarak özel kurumlar vasıtası ile sağladığı tasarrufları kişilere maaş olarak verilmesini amaçlayan sistemdir. Kişilerin şuan içinde bulunduğu düzen içerisinde belirli oranlarda kesilerek ilerisi için bir birikim yapılması hedeflenmektedir. BES sisteminin temel amacı vatandaşların gelecek için tasarruf sağlayıp yatırım yapmasına teşvik etmektir. Bes sistemi her ne kadar temeli 2001 yıllarında 4632 sayılı yasa ile yürürlüğe girmiş olsa bile günümüze kadar kesinti tutarları, yaş ve sosyal duruma göre bir takım değişiklikler yapılmıştır.
(BES) Zorunlu (Otomatik) Bireysel Emeklilik Sistemi Nedir, Zorunlumu ?
Zorunlu BES Primleri Ne Kadar ?
Bes prim ödemelerinin tutarları statüye göre belirlendiğini söylemiştik, bu gruplamaya göre 2018 yılı için geçerli olan maaştan zorunlu bes kesinti tutarı en alt sınır 53,00 TL, üst sınırdan ise 399,00 TL olarak belirlenmiştir. Sistemin resmi olarak ülkemizde işleve girişi 01/01/2017 den itibaren kademeli olarak başlamıştır. Bes maaş kesintileri memur veya çalışanın statüsüne göre şu şekilde kesilmektedir;
Zorunlu BES Statülere Göre Maaştan Kesinti Tutarları;
Verilen tutarlar 2018 yılı için belirlenmiştir. 2019 yılı maaştan bes kesinti tutarlarının ne kadar olacağı konusunda sitemizden arama yapabilirsiniz..
- 8/3 hizmetli: 60 TL kesinti
- 9/1 öğretmen: 62 TL kesinti
- 8/3 pratisyen doktor: 64 TL kesinti
- 3/2 memur: 65 TL kesinti
- 4/3 ebe-hemşire: 66 TL kesinti
- 2/1 öğretmen: 79 TL kesinti
- 1/4 müdür: 80 TL kesinti
- 1/4 mühendis: 100 TL kesinti
- Asgari ücretli: 53 TL kesinti İşçi statüsündeki çalışanlardan ise Alt sınır asgari 1.777,50 ve üst sınır için ise 13.331,40 TL olarak uygulanmaktadır
Örneğin ; Aylık prime esas kazancınız, 3.000 TL ise, maaşınızdan aylık 90 TL kesilecek. 4.500 TL ise, aylık 135 lira kesinti yapılacak. 5 bin liraysa, 150 lira kesilecek. Yani yapılan kesinti %3 olacak.
Zorunlu BES Sistemi Kimler İçin Zorunlu;
Bes sistemi için yaş uygulaması 1972 ve üst doğum tarihliler sisteme dahil edilmektedir. 2018 yılı itibari ile 45 yaşından gün alan ve bu yaş altındaki tüm çalışanlara zorunlu BES sistemine giriş yaptırılacak. Çalışan kişiler isteğe bağlı olmaksızın zorunlu ve otomatik olarak sisteme geçmesi gerekecek. Belirtilen kıstaslara göre ortalama 14 milyon civarında kişin sisteme girmesi bekleniyor. Yaş kıstasının 45 olmasının sebebi bes emeklilik yaşının 56 olarak belirlenmesi ve 10 yıllık sisteme katılanların emekli edilebilmesi amacı ile 45 yaş başlangıç olarak belirtilmiştir. 45 yaş üstü bes sistemine katılabilir mi ? Evet kırk beş yaş üstündeki kişilerde gönüllü olarak bes sistemine katılıp emekli olabilmesi mümkündür. Yani sistemin işleyişinde gönüllü kasamında 18 yaşından büyük herkes katılabilir geleceği için birikim toplayıp ilerleyen zamanda kişiye toplu para veya maaş ödemesi yapılabilir. Daha önceden isteğe bağlı olup bes sistemine prim yatıranlardan çalıştıkları yer tarafından zorunlu sisteme dahil edilecek, daha sonra isteyen sistemden ayrılarak kendi yatırmış olduğu bes hizmetinden devam edebilecek.
Zorunlu BES Sistemi İçin Devlet Katkı Payı Ne Kadar Olacak
Sisteme dahil olanların maaşları üzerinden %3 oranında bir tutar kesilerek fon kapsamı altına alınacaktır. Eğer daha yüksek oranlarda prim kesintisi yaptırmak isteyen çalışanlar talepte bulunabilecektir, yani %3 kesinti üzeri için bir sınırlama bulunmamaktadır dilediğiniz oranda kesinti yaptırabilirsiniz. BES sistemine dahil olan personel için devlet katkısı %25 olarak belirlenecek. Sisteme ilk girişte bulunan ve devam edenler için bir kereye mahsus 1.000 lira devlet desteği verilecek.
Örneğin; Ayda maaşından 100 lira kesilecek bir kişi için, bu kesinti 12 ayda 1.200 TL tutarına ulaşacak. Sisteme ilk defa dahil olanlar için sunulan 1.000 lira devlet desteği de buna eklenecek. Yine her ay yüzde 25’ten toplam 300 lira devlet desteği ve yıl sonunda toplam birikim (1200+1000+300) 2 .500 TL olacak.
Devletin sunmuş olduğu bu destek kişiler açısından çok önemli ve kaçırılmayacak bir fırsattır. ilk üç yıl içinde sistemden cayan kişilere devlet katkısı verilmeyecek. Devlet katkısı hak ediş oranı 3-6 yıl için %15, 6-10 yıl için % 35, 10 yılını dolduranlar için %60, sistemde en az 10 yıl bulunan ve 56 yaşını tamamlayan çalışanlar için %100 olacak.
Bireysel Emeklilik BES Nasıl İptal Edilir (Cayılır) ?
Bireysel emeklilik siteminden çıkma işlemi sisteme dahil olan ve maaşından kesinti yapılan kişilerin iki ay içerisinde maaşın yattığı veya kesintinin uygulandığı bankaya bildirilmesi veya işverene yapılan yazılı başvuru neticesinde BES iptali gerçekleşmiş olacak. Cayma hakkını kullanarak ayrılanların maaşından yapılan kesinti tutarları 10 gün içerisinde tekrardan çalışana iade edilebilecek, yapılan kesinti üzerinden hiç bir harç veya bedel kesilmeyecek ancak bes sitemine dahil olurken maaş bankanız ile herhangi bi taahhütname veya sözleşme imzalamışsanız bankanın kesinti yapması muhtemeldir. Bes sisteminden çıkan kişiler devlet desteğinden faydalanamazlar. BES kapsamından çıkmak isteyenlerin doldurması gereken ayrılma ve bilgi talep formunu ekten indirip doldurabilirsiniz.
Örnek BES Ayrılma Talep Formu İndirmek İçin TIKLA
Örnek BES Ayrılma Bilgi Formu İndirmek İçin TIKLA
BES Kapsamına Ne Zaman Alınırım ?
Çalışan kişilerin zorunlu bir şekilde bes sistemine dahil olma işlemleri 2017 yılından geçerli olmak üzere kademeli olarak uygulanmaya koyuldu. Aşamalar halinde gerçekleşen sistem dahilleri bes geçişi ne zaman olacak diye merak edenler için aşağıda tablo halinde belirtilmiştir.
- Çalışan sayısı 1.000 ve üzeri olan şirketler;
1 Ocak 2017 - Çalışan sayısı 250-999 arasında olan şirketler;
1 Nisan 2017 - Çalışan sayısı 100-249 arasında olan şirketler;
1 Temmuz 2017 - Çalışan sayısı 50 – 99 arasında olan şirketler;
1 Ocak 2018 - Çalışan sayısı 10-49 arasında olan şirketler;
1 Temmuz 2018 - Çalışan sayısı 5-9 arasında olan şirketler; 1 Ocak 2019
Bes sistemine dahil olmayan işverenlere işlem başı geçerli olmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 100 TL idari para ceza uygulaması yapacak.
Bes sistemi bir çok kişinin aklına olumlu bir kesinti gibi gelmese de sisteme dahil olarak geleceğiniz açısından Sosyal Güvenlik Sistemi bünyesindeki hak edeceğiniz emekli maaşınıza ek katlı olarak daha refah bir yaşantıya sahip olmanızı sağlayacak. Belki yapılan kesinti çok düşük bunun toplamında tasarruf olarak bana ne kazandıracak ki gibi düşünenler için en güzel yanı sistem ciddi anlamda tasarruf alışkanlığı oluşturuyor.
BES Avantajları
- BES sistemi ilerde harcamanız için adınıza birikim yapmanıza yararı olur.
- Yapılan katılım ile birikimlere %25 devlet katkı payı ile desteklenir, yani yapmış olduğunuz her katkı payı için %25 devlet katkısı elde edersiniz, devlet katkısı limiti aylık brüt asgari ücretinin %25’i kadardır.
- Bireysel emeklilik sistemi fonunuzu ve şirketinizi değiştirme hakkınız bulunur, herhangi bir ücret ödemeden başka bir şirkete geçiş yapabilirsiniz. Ayrıca fonlarınızı istediğiniz zaman kontrol edebiir, fon yönetimini kontrol edebilirsiniz.
- BES ödemelerinizi bütçeniz doğrultusunda azaltabilir dilrseniz, bütçenizin yetmemesi durumunda dondurabilirsiniz.
- Bireysel emeklilik sistemi fonları vergiden de muaftır, hiç bir harç veya damga vergisi kensintisi yapılmaz.
BES Dezavantajları
- Bireysel emeklilik sistemi dahilindeyken on seneyi tamamlamadan ayrılmanız halinde devlet ciddi miktarda kesinti yapar. Zor durumda kalmamanız durumunda çıkmamanızı tavsiye ederiz.
- Fonların değerlendirilmesi kapsamında iyi yönetilmemesi halinde beklenti civarında oranlarda gelir elde edemeyebilirsiniz.
- BES şirketleri yönetim kesintileri yapar. Bu kesintilerin oranı genellikle %8-10 aralığında yer alır.
