Dul maaşı, çalışan sigortalı kişinin hayatını kaybetmesi durumunda arkasında kalan sağ eşine sosyal güvenlik kurumunca hayatını ikame edebilmesi için bağlanan aylığa denir. Aylık cinsiyet ayırt etmeksizin vefat eden sigortalı kişinin eşinin bay bayan olması ayırt etmeksizin bağlanmaktadır. Devletin sunmuş olduğu sosyal ve sağlık hakkından eşit bir şekilde verim almak tüm vatandaşların en doğal haklarıdır. Devlet yapacağı sağlık veya sosyal açıdan hizmetlerin kişilere verilmesi aşamasında düzenleyici veya aracı kurum olarak Sosyal Güvenlik Kurumu büyük ölçüde rol almaktadır. SGK tarafından verilecek hizmetlerin dağıtımı esnasında bünyesinde düzenli olarak prim yatıran aktif sigortalıların veya emeklilerin ne şekilde ve derecede faydalanacağı konusu önemlidir. Verilen hizmetler ve kişilerin yaşamı boyunca en önemli noktalardan birisi olan ölüm sigortası ve ölen kişinin yakınlarının hakları konusunu ele alacağız. Aktif sigortalı olarak çalışan veya yaşlılığından dolayı emekli halindeyken vefat eden kişinin eşine bağlanan aylığa dul maaşı denmektedir. Ölen kişinin resmi nikahlı karısına bağlanarak ödenen maaş dul aylığı, SGK kurumunun belirlediği şartları taşıması halinde bağlanan aylığı ise yetim aylığı adı verilir. Bugünkü haberimizin detayında ise yukarıda bahsettiğimiz maaşları emekli sandığı çalışanının dul veya yetim maaşı alıp alamayacağı hususlarını inceleyeceğiz.
Dul Maaşını Kimler Alabilir ?
Konu açıklamasında açıkladığımız şekilde, ölen sigortalı veya emekli kişinin resmi nikahlı eşi ve çocukları her ay çekecekleri şekilde maaş ödemeleri yapılır. Ancak dul maaşının hak kazanılması haricinde ölen kişinin annesi veya babası da aylık alma hakkı bulunmaktadır. Konumuzu tam olarak anlayabilmeniz için farklı yönleri ile açıklayarak dul/yetim aylığı hakkını kazanmak için gereken şartları inceleyeceğiz.
Ölüm Aylığı Almak İçin Gereken Şartlar Nelerdir?
Dul – Ölüm maaşına hak kazanma koşulları şunlardır:
- En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya,
- 4/1-(a) sigortalıları için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması
- Malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemleri tamamlanmamış,
- Bağlanmış bulunan malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş, durumda iken ölen sigortalıların hak sahiplerine yazılı istekte bulunmaları halinde ölüm aylığı bağlanır.
- Ölüm aylığı bağlanabilmesi için sadece 4/1-(a) sigortalıları için öngörülen her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartında gerek ölen sigortalı tarafından gerekse hak sahipleri tarafından yapılan tüm borçlanmalar bu şartların oluşmasında dikkate alınmamaktadır.
- 1/10/2008 tarihinden önce ölen sigortalıların 900 gün hesabında borçlanılan tüm süreler dikkate alınmaktadır. Ayrıca, kendi nam ve hesabına (5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi) çalışan sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için ölen sigortalıların genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şarttır.
Dul Aylığı Almak İçin Diğer Şartlar;
Dul aylığına sahip olmak için ölen kişi ile resmi nikahlı eşi olması şartı ilk esas alınandır. Diğer incelenen detaylar işe maaş başvurusu yapan kişinin diğer kurumlardan veya aynı kurumdan maaş alıp almadığına bakılır.
Dul/Yetim Aylığı Nasıl Hesaplanır?
Maaş almaya hak kazanan kişiler için ödenecek miktar ölen sigortalının maaşının %75’i kadarı hak sahiplerine dağıtılır. Bu dağıtım da kendi içinde bölünerek dul kalan eş için %50 si dul aylığı %25 i ise yetim aylığı olarak çocuklara ödenir. Ölen sigortalının hiç çocuğu yok ise veya belirtilen maaş alma şartlarını taşımıyorsa belirtilen yüzde 75 payının tamamı dul aylığı olarak eşe verilmeye devam edilir. Vefat eden sigortalının 65 yaş üzerindeki anne babası için ölüm aylığı bağlanır.
Ölüm Aylığı Bağlanması için SGK ya Evrak ve Belgelerler Hangileridir ?
Ölen eşten dul maaşını başvurusunda sunulması zorunlu belgeler sıralanmıştır bu evrakları doldurup tamamladıktan sonra başvuru yapılabilir.:
- Başvuruda bulunacak kişinin kayıtlı bulundukları Nüfus Müdürlüğünden alınacak vukuatlı Nüfus kayıt örneği, (Eşin ölümüyle dul kalan yetimlerden eş ve anne veya babasının kayıtlı olduğu ilgili nüfus idaresinden alınacak olan vukuatlı nüfus kayıt örnekleri)
- Nüfus Kayıt örneğine uygun olarak doldurulacak Kimlik araştırma belgesi, (Belgede yer alan bölümlerin çizgi çekilmeden ve boş bırakılmadan yazı ile açık ifade kullanılarak cevap verilmesi gerekmektedir)
- Ölüm aylığı talep dilekçesi,
- Noter tarafından onaylanmış veraset örneği
- Hak sahipleri için beyan ve taahhüt belgesi,
- Eşler ve çocuklar arasında çalışan varsa her biri için gelir belgesi,
- Başvuru yapacak kişinin sigortasızlığına dair e-devletten alacağı belge,
- C. Ziraat Bankası’ndan açılan hesabın numarası,
- 18 yaşını doldurmuş ve 25 yaşını geçmemiş erkek yetimlerden öğrenime devam edenlerden ilgili okul idaresinden alınacak olan tasdikli Öğrenim Belgesi aslı
- Aylık bağlanması istenilen Bireylere ait 3 adet fotoğraf
- Emekli iken ölenlere ait özel belge ve sağlık karnelerinin iadesi edilmesi
- Erkek yetimlerden 18 yaşını doldurup da öğrenime devam etmeyenlerden ortaöğretimde 20 yaşına kadar, yükseköğretimde 25 yaşına kadar malul olanlar için tam teşekküllü Devlet Hastanesinden resimli ve onaylı olarak alınacak sağlık kurulu raporu aslı, bu durumda olanlardan kayyum ve vasi tayini edilenlerden kayyum ve vasi ilamları,
- Yine bu durumda olanlardan bağlı bulundukları il veya İlçe İdare Kurulunca düzenlenecek muhtaçlık belgesi ile mahalle muhtarınca onaylanacak mal bildirim belgesi
- Vefat eden kişinin malul çocuğu var ise kurum sağlık kurulu tarafından onaylanmış çalışma gücünü en az %60 oranında yitirdiğini kanıtlayan sağlık raporu,
- Başvuru yapılacak belgelerin aslı veya ilgili makamlarca onaylanmış örneği (aslı olmalıdır)
- Vefat edenin annesi, bekar, dul veya boşanmış ise müracaatı ile birlikte vukuatlı Nüfus kayıt örneği, Kimlik araştırma belgesi,3 adet fotoğraf ve başvuru yapılacak belgelerin aslı veya ilgili makamlarca onaylanmış örneği şıklarında belirtilen belgelerin düzenlenerek sunulması gerekmektedir
- Vefat eden kişinin babasının aylık talebinde bulunması halinde, vukuatlı Nüfus kayıt örneği, Kimlik araştırma belgesi,3 adet fotoğraf ve başvuru yapılacak belgelerin aslı veya ilgili makamlarca onaylanmış örneği belgelerinin düzenlenerek başvurulması gerekmektedir. Ancak, baba 65 yaşından küçük ise istenilen belgelere ek olarak tam teşekküllü bir devlet hastanesinden alınacak olan, çalışarak hayatını kazanıp-kazanamayacağını belirtir sağlık kurulu raporunun aslı istenilmektedir.
Dul Aylığı (Maaşı) Başvurusu..
Bu işlerden anlamayan veya resmi kurumlarda beklemek istemeyen kişiler için biliyoruz ki başvuru dediğimiz anda bir karmaşa veya yapılacak işlemlerden dolayı çok zorlanacağı aklına gelmekte. Ama durum öyle değil başvuru için belirtilen belgeler veya sizlere anlattığımız başvuru şekilleri ile işlemlerinizi çok kolay bir şekilde tamamlayabilirsiniz. Dul aylığı almak için başvuru iki değişik şekilde yapılabilir. Bunlardan ilki Sosyal Güvenlik Kurumu’na bizzat giderek görevli memurlara aşağıda maddeler halinde yazdığımız evrakları sunarak başlatabilirsiniz.
İlk Seçenek;
- Kişi ikamet ilinde yer alan Sosyal Güvenlik Kurumuna gider.
- Sosyal Güvenlik Kurumu görevli çalışanlarına, nüfus cüzdanı, kimlik araştırma belgesi, Ziraat Bankası hesap numarası, vefat eden eşin ölüm belgesi, 2 adet vesikalık fotoğraf, veraset ilamı, vukuatlı nüfus kaydı örneği gibi sıralanan evrakların iletimini sağlar.
- Kişi tarafından “dul maaşı alım talebi dilekçesi’’ doldurulup, imzalanır.
- Bu adımlar ile dul maaşı müracaatı kurumca kayıt altına alınır. Başvuru işlemi sonrası dul maaşı alım talebinin onaylanması için süreç başlatılır. Yapılan dul aylığı başvurusunun onay sonucu, PTT Müdürlüklerinden öğrenilir. Kişi ikamet ilinde yer alan PTT Müdürlüğü’ne giderek, dul maaşı başvurusu onayı hakkında bilgi alır. Maaş alım onayının alındığı veya kabul edilmediği hakkında detaylı bilgiler PTT Kurumu yetkisi yoluyla iletilir.
İkinci Seçenek;
Bu seçenekte diğerine göre daha basit olan uygulamadır. Bu uygulamayı kullanarak e devlet ile dul maaşı başvuru yapabilmek için öncelikle e devlet şifrenizi almış olmanız gereklidir. 2020 – 2021 yılında Covid-19 pandemi koşulları sebebiyle ölüm aylığı başvuruları artık e-Devlet sistemi üzerinden yapılabilmektedir. Dul ve yetim aylığı başvurusunda bulunmak için gerekli bilgiler şunlardır:
- Başvuruda bulunacak kişinin T.C. kimlik numarası,
- E-Devlet şifresi
- Vefat eden kişinin T.C. kimlik numarası gerekmektedir.
E-Devlet şifresi ile sisteme giriş yaptıktan sonra Sosyal Güvenlik Kurumu hizmetlerinden “Ölüm Yardımı ve Dul / Yetim Aylığı Talebi” ekranı üzerinden vefat eden eş, çocuk, anne veya babanın T.C. kimlik numarası üzerinden başvuru yapılabilir.
Ölüm aylığı bağlandıktan sonraki ikincil işlemler için ise Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Bağımsız ve Hizmet Akdiyle Çalışanlar Emeklilik Daire Başkanlığı’na başvuru yapılması gerekmektedir.
2021 Yılı Ölüm Aylığı Oranı Nedir?
2021 ölüm maaşının miktarı vefat eden sigortalı kişinin eş, çocuk, anne ve babasına göre farklıklar gösterir. Bu farklı oranlar çocuk sayısı, eşin çalışıp çalışmadığı ve yeniden evliliği gibi durumlara göre belirlenir.
Ölüm aylığı oranları şöyledir:
- Dul eşe için vefat eden sigortalının maaşının %50’si,
- Çocuğu olmayan ve çalışan dul eş için maaşın %50’si,
- Çocuğu olmayan ve çalışmayan eşe maaşın %75’i,
- Dul eş ve çalışmayan bir çocuk olması durumunda maaşın %60’ı eşe, %30’u çocuğa,
- Dul eş ve çalışmayan iki çocuk bulunması durumunda maaşın %50’si eşe, her bir çocuk için %25’lik kısım ayrılır.
- Vefat eden sigortalının evli olmayan kızlarının her birine ölen babadan dul kızına maaş bağlanması da dahil olmak üzere maaşın %25’i,
- Vefat eden sigortalının tek kızı olması halinde maaşın %50’si bağlanmaktadır.
- Vefat eden sigortalının anne ve babasına maaş bağlanması için birçok hususun değerlendirilir. Buna göre anne ve babasına maaş bağlanmasının ilk şartı 65 yaşın üstünde olmasıdır. 65 yaşını geçen anne ve babaların, ölen çocuklarından ölüm aylığı alabilmeleri için herhangi bir kurumdan maaş almıyor ve çalışmıyor olmaları gerekmektedir. Bu şartlar sağlandığında maaşın %25’i anne ve babaya bağlanabilmektedir.
- Örneğin, vefat eden kişinin emekli maaşı 1500 TL ise dul maaşı kapsamından eşin hak oranı %75 1125 TL ölüm aylığı, hak oranı %50 ise 750 TL ölüm aylığı bağlanmaktadır. Vefat eden kişinin çocuğunun %25 hak oranı varsa alacağı ölüm maaşı 375 TL olacaktır.
2021 Yılında Dul Aylığı Ne Kadar Oldu?
2021 yılında dul maaşının miktarı Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından ödenen aylıkların alt sınırı her sene zorunlu olarak arttırılarak ocak ve temmuz aylarında maaşlara uygulanmaktadır. Anne babasından veya eşinden dolayı bağlanan aylık ve gelirler, sigortalının çalıştığı veya yaşamını yitirdiği sene ve zamana göre değişiyor. 2000 yılından sonra çalışmaya başlayıp 2008 yılından sonra ölenlerin hak sahiplerine bağlanan en düşük ölüm aylığı ile 2000 öncesi çalışmaya başlayanların hak sahiplerine bağlanan aylık arasında önemli sayılacak tutarlarda fark bulunuyor. SGK’nın belirlediği en düşük dul ve yetim aylıkları 2021 yılının ocak -haziran döneminde uygulanacak.
Ekim 2008’den önce bağlanan gelir / aylıklar ile bu tarihten önce malullük ve yaşlılık aylığı almakta iken Ekim 2008’den sonra ölenlerin hak sahiplerine bağlanacak asgari aylık tutarları şöyle hesaplanmaktadır; sigortalının alt sınır aylığı 2.326,70 TL ise %80’i 1.944,11 TL, %60’ı 1.423,64 TL, %45’i 1067,85 TL, %30’u 711,85 TL olarak belirlenmiştir.
Ekim 2008’den sonra çalışırken ölen sigortalıların hak sahipleri ile bu tarihten sonra malullük ve yaşlılık aylığı almakta iken ölen sigortalıların hak sahiplerine bağlanacak aylıklar, sigortalının normal aylığını geçemeyecek şekilde aşağıda belirtilen miktarlardan az olamayacak şekilde sigortalının alt sınır aylığı 2.326,70 TL ise %80’i 1.944,11 TL, %60’ı 1.423,64 TL, %45’i 1067,85 TL, %30’u 711,85 TL olarak belirlenmiştir.
Sadece 2000’den sonra hizmetleri bulunup Ekim 2008’den sonra ölen sigortalının hak sahiplerine bağlanacak en düşük aylıklar şöyle hesaplanmaktadır; sigortalının alt sınır aylığı 1.434,53 TL ise %80’i 1.147,61 TL, %60’ı 860,66 TL, %45’i 645,57, %30’u 430,37 TL olarak belirlenmiştir.
Ekim 2008 tarihinden önce ölen sigortalıların hak sahiplerine iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından bağlanacak en düşük ölüm geliri, hak sahipliği oranına göre şöyle hesaplanmaktadır; sigortalı alt sınır aylığı 1.252,13 TL ise %80’i 1.001,70 TL, %60’ı 751,28 TL, %45’i 563,46 TL, %30’u 375,64 TL olarak belirlenmiştir.
Cenaze Yardımı Örnek Dilekçeyi İndirmek İçin TIKLA
Ölüm Aylığı Talep Dilekçesi/Hak Sahipleri İçin Beyan ve Taahhüt Belgesi İndirmek İçin TIKLA
Evlenme Yardımı Örnek Dilekçeyi İndirmek İçin TIKLA
