İlgili yazımızda geçici verig nedir hangi zamanlarda ödenir ve peşin vergi beyanname hazırlanışı hakkında bir kaç bilgi vereceğiz.
Geçici Vergi (Peşin Vergi):
Kazançları gerçek usul ve kurumlar vergisi sınıfında olan mükelleflerin yılda dört dönem halinde verdikleri ve üçer aydan oluşan, ayrıca kardan dolayı oluşan vergi ve zarardan dolayı oluşan zarar mahsubunun yıllık olarak daireye verdikleri gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannamelerinden mahsup edilen kar’ın karşılığı çıkan vergi türüdür. Yıl sonunda gelir vergisi ve kurumlar vergisinden mahsup olayının oluşabilmesi için ilgili yılın içerisinde düzenlenen geçici vergilerden dolayı ortaya çıkmış kar’ın karşılığı olan vergilerin ödenmiş olması gerekiyor. Eğer ödeme işlemi gerçekleşmemiş ise yani yıl içerisinde muhasebecinin tarafından size çıkarılan geçici (peşin) vergi ödemesini yapmadıysanız yıl sonunda mahsup olmaz yıl sonunda hesaplanan kurum veya gelir vergisini ödersiniz. Geçici verginin vergi türü kodu 0027 dir eğer kurumlar vergisi mükellefi iseniz yani şirket türünde deftere tabiyseniz vergi kodu 0033 olarak geçer. Bu kodları muhasebeci tarafından sizlere ödemeniz için ilgili dönemlerde gönderildiğinde görebilirsiniz. Ayrıca vergi dairesinden borç dökümü alırsanız ve gecici (peşin) vergisini ödemediyseniz 0027 ve 0033 kodları hangi verginin diye sorabilirsiniz. Bu yüzden sizlere bilgilendirmek isteriz ki 0027 işletme defterine tabi olan mükelleflerin 3 er ayda çıkan karının kazancının çıktığı koddur, yine 0033 kodu ise şirket mükelleflerinin 3 e ay halinde karlarına karşılık çıkan vergi ödemesidir. Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin kazançların vergilendirilmesiyle ilgili süreçlerden birini oluşturmaktadır. Devlet, bir takvim yılı devamınca firma sahiplerinin elde etmiş oldukları kazançlardan bir yıl sonra vergi alacağını tahsil eder.
Geçici (peşin) Vergi Ödemesi Gerekenler Kişiler:
– Mükellefiyet türleri basit (götürü) usuldeki mükellefler hariç ticari kazanç sahipleri, serbest meslek erbabı ve kurumlar vergisi mükellefleri geçici vergi ödemek zorundadırlar.
– Adi ortaklıklar ve kollektif şirketler ile adi komandit şirketler ortaklık olarak gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmadıklarından geçici vergi mükellefi de değildirler. Ancak, adi ortaklıklar ile kollektif şirketlerde ortakların, komandit şirketlerde komandite ortakların şirketten aldıkları kazançlar, şahsi ticari veya mesleki kazanç sayıldığından geçici verginin şartına girmektedir.
– Türkiye’de işyeri veya daimi temsilcisi bulunan dar mükellefiyete tabi kurumlar, bu faaliyetleri dolayısıyla geçici vergi ödeyeceklerdir.
Geçici (Peşin) Vergi Beyanname Verme Dönemleri ve Zamanı: Hesap dönemi takvim yılı olan mükellefler için geçici vergi dönemleri:
Geçici (peşin) vergi oranları kaçtır?
Gelir vergisi tarifesinin ilk diliminde bulunan mükellefleri karları üzerinden (%15) uygulanması suretiyle hesaplanacaktır. Kurumlar vergisi mükellefleri ise geçici vergi oranı safi kurum kazancı üzerinden %20 olarak uygulanır.
Geçici (Peşin) Vergi Nasıl Hesaplanır, Hangi Kalemler Gider ve Gelir Kalemlerini Oluşturur.
Firmaların belirli bir dönem içerisinde yapmış oldukları üretim/satış/hizmet kalemleri oluşması ve bu unsurların işlenmesi ve meydana gelebilmesi için harcanan kalemlere gider denir.. Yani işletme sahiplerinin firmada bulunan haklarını azaltan kalemlere “Giderler” arttıran kalemlere ise de “Gelirler” diye ayırt edilir..
Firma Giderleri ve Gider Kalemleri Nelerdir
Firmaların faaliyet dönemlerinde meydana gelen brüt satışları, satış indirimleri satışların maliyeti, faaliyet giderleri, diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar, diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlar, finansman giderleri, olağandışı gelir ve kârlar ve olağandışı gider ve zararlardan oluşmaktadır. Gider hesaplarının işleyişi aktif karakterli hesaplara benzemektedr. Gider yapıldığında, ilgili hesap borçlanır.
Gelir ve gider hesapları işletmenin bilançosunda yer almazlar. Dönem sonunda bütün gelir ve giderler ( Dönem Kâr veya Zararına aktarılarak, gelir giderler arasındaki fark o dönemin kârı (Dönem Net Kârı) ya da zararı (Dönem Net Zararı) olarak bilançoda gösterilir.
GİDER HESAPLARI
Gider, bir firmanın belirli bir faaliyet dönemde yararlandığı ve tükettiği mal ve hizmetlerin değer olarak tüketilen tutarıdır. Diğer bir ifadeye göre hasılat/kazanç sağlamak maksatı ile yapılan aktif tükenmeleri giderdir. Giderler, işletmenin büyüklüğüne, faaliyet türüne ve varlıklara sahip olma şekline göre farklılık gösterir. Gider hesaplarının işleyişi aktif karakterli hesaplara benzer. Gider yapıldığında, ilgili hesap borçlanır.
Tekdüzen muhasebe sistemine göre; Mal alım ve satımıyla ilgili olan giderler unsurları daha önce yukarıdaki yazımızın içerisinde belirtilmişti. (Satılan Malın Maliyeti, Satış Giderleri, Satış İskontoları, İade Giderleri, Alış Giderleri, gibi). İşletmenin mal ve hizmet maliyeti dışında kalan giderler ise aşağıdaki şekilde sınıflanır:
- 63 – Faaliyet Giderleri
630 Araştırma ve Geliştirme Giderleri
631 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri
632 Genel Yönetim Giderleri - 65 Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar
653 Komisyon Giderleri
654 Karşılık Giderleri
655 Menkul Kıymet Satış Zararları
656 Kambiyo Zararları
657 Reeskont Faiz Giderleri
659 Dİğer Gİder ve Zararlar - 66 Finansman Giderleri
660 Kısa vadeli Borçlanma Giderleri
661 Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri - 68 Olağan Dışı Gider ve Zararlar
680 Çalışılmayan Kısım Gider ve Zararları
681 Önceki Dönem Gider ve Zararları
689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar
Dört grup halinde sınıflandırılan gider hesapları gelir tablosunda yer alan büyük defter gider hesaplarıdır. “63” ve “66” nolu gruplarda yer alan büyük defter gider hesaplarına kayıtlar “7- Maliyet Hesapları” grubundaki ilgili gider ve yansıtma hesapları aracılığı ile yapılır.
MALİYET HESAPLARI
Maliyet hesapları mal ve hizmetlerin planlanması biçim ve niteliğe getirilmesi için yapılan giderlerin toplandığı ve maliyet unsurlarına dönüştürülerek takip edildiği hesaplardır.
Tekdüzen hesap planı içinde verilen maliyet hesapları iki ana hesap altındaki kodlar halinde sunulmuştur. Bu seçenekler 7/A seçeneği ve 7/B seçeneğidir. İşletmeler büyüklüklerine ve muhasebe sisteminden beklemiş oldukları bilgi miktarına göre bu seçeneklerden birini seçerek uygularlar. 7/A seçeneğinde işletmenin giderleri fonksiyon esasına göre sınıflandırılmıştır. Giderlerin yer ve çeşit bakımından kaydı yardımcı defterler aracılığıyla olmaktadır. Üretim ve hizmet işletmelerinden belli bir faaliyet hacmini aşanlar zorunlu olarak ve ayrıca işletmeler bu seçeneği kullanmaktadırlar.
7/A seçeneğindeki maliyet hesapları aşağıdaki gibidir.
- 70 MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HESAPLARI
700 MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HESABI
701 MALİYET MUHASEBESİ YANSITMA HESABI - 71 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ
710 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ
711 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME YANSITMA HESABI
712 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME FİYAT FARKI
713 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME MİKTAR FARKI - 72 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ
720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSITMA HESABI
721 DİREKT İŞÇİLİK ÜCRET FARKLARI
722 DİREKT İŞÇİLİK SÜRE (ZAMAN) FARKLI
773 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ - 73 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ BÜTÇE FARKLARI
731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ VERİMLİLİK FARKLARI
732 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ KAPASİTE FARKLARI
733 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ
734 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ YANSITMA HESABI - 74 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ FARK HESABI
740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ
741 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ YANSITMA HESABI
742 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ FARK HESAPLARI - 75 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ
750 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ
751 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ YANSITMA HESABI
752 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ GİDER FARKLARI - 76 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ
760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ
761 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ YANSITMA HESABI
762 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ FARK HESABI - 77 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
771 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI
772 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ FARK HESABI - 78 FİNANSMAN GİDERLERİ
780 FİNANSMAN GİDERLERİ
781 FİNANSMAN GİDERLERİ YANSITMA HESABI
782 FİNANSMAN GİDERLERİ FARKLARI HESABI
742 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ FARK HESAPLARI - 75 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ
750 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ
751 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ YANSITMA HESABI
752 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ GİDER FARKLARI - 76 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ
760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ
761 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ YANSITMA HESABI
762 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ FARK HESABI - 77 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
771 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI
772 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ FARK HESABI - 78 FİNANSMAN GİDERLERİ
780 FİNANSMAN GİDERLERİ
781 FİNANSMAN GİDERLERİ YANSITMA HESABI
7/B seçeneğinde giderler gider çeşidi farklılığı esas alınarak ayrılmışlardır. Bu seçenekte giderlerin fonksiyon ve yer bakımından izlenmesi yardımcı hesaplar aracılığıyla olmaktadır. Ticari alım satım yapanlar ile küçük hizmet ve küçük üretim işletmelerinden isteyenler bu seçeneği kullanabilmektedir.
7/B seçeneğinde aşağıdaki hesaplar bulunmaktadır:
- 79 GİDER ÇEŞİTLERİ (7/B SEÇENEĞİ)
790 İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ
791 İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ
792 MEMUR ÜCRET VE GİDERLERİ
793 DIŞARIDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER
794 ÇEŞİTLİ GİDERLER
795 VERGİ, RESİM VE HARÇLAR
796 AMORTİSMANLAR VE TÜKENME PAYLARI
797 FİNANSMAN GİDERLERİ
798 GİDER ÇEŞİTLERİ YANSITMA HESABI
799 ÜRETİM MALİYET HESABI
7/B seçeneğini seçen işletmeler maliyet çıkarma dönemlerinde bu hesaplarda biriken giderleri maliyet dağıtım tablosu aracılığıyla fonksiyonlarına dönüştürerek ilgili hesaplarına aktarırlar.
GELİR HESAPLARI
İşletme faaliyetleri sürdürmesi esnasında, firma sahiplerinin gelirler hakları artış yönünde etkileyen işlemler yapılır, bu işlemlere gelir işlemleri adı verilir. Sağlanan bu gelir karşılığında, işletmeye nakden veyahut hesaben bir varlık girmesine rağmen herhangi bir varlık unsurunda azalış olmaz.
Gelir hesaplarının işleyişi pasif karakterli hesapların işleyişine benzer. Gelir meydana geldiğinde, ilgili gelir hesabının alacağına kaydedilir. Gelirlerde herhangi bir nedenden meydana gelen azalışlar da hesabın borç tarafına yazılır.
İşletmelerin mal veya hizmet satışları dışındaki gelirlerini aşağıdaki gibi sınıflandırabiliriz:
- 64 Diğer Faaliyetlerden olan Gelir ve Kârlar
640 İştiraklerden Temettü Gelirleri
641 Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri
642 Faiz Gelirleri
643 Komisyon Gelirleri
644 Konusu Kalmayan Karşılıklar
645 Menkul Kıymet Satış Kârları
646 Kambiyo Kârları
647 Reeskont Faiz Gelirleri
649 Diğer Olağan Gelir ve Kârlar
67 Olağan Dışı Gelir Ve Kârlar
671 Önceki Dönem Gelir ve Kârları
679 Diğer Olağan Dışı Gelir ve Kârlar
Geçici (Peşin) Vergi Beyannameleri Dairelere Nasıl Verilir ?
Geçici vergi beyannameleri ilgili dönemlerde el ile manuel olarak doldurulup vergi dairelerine veriliyordu, ancak gelir idaresinin beyannameler konusunda yapmış olduğu köklü değişiklikler ile beyannameler internet ortamında hazırlanıp e beyanneme sistemi ile ilgili oldukları vergi dairelerine bildirilebiliyor.
Geçici Vergi Beyannamesi Örneği